معرفی رشته‌های دانشکده بهداشت
-
-
-
معرفی رشته بهداشت عمومی
-
تعریف رشته:
بهداشت عمومی شاخة اساسی علوم بهداشتی است. دانش آموختگان آن در جهت حفاظت، ارتقاء و بازسازی سلامت افراد جامعه فعالیت می‌کنند. دانش آموختگان این رشته باید مجهز به مجموعه‌ای از علوم، مهارتها و اعتقاداتی باشند که در جهت حفظ، توسعه و ارتقاء سلامت جامعه تلاش نمایند.
-
تاریخچه:
انسان در گذر زمان با بدست آوردن تجارب مختلف در متن تمدن‌های گوناگون بشری به تدریج به سوی چگونگی تأمین «سلامت» و کنترل بیماریها گرایش پیدا نموده است. دست آوردهای بشری در دوره انقلاب صنعتی در مواجهه با پیدایش مسائل جدیدی از قبیل: شیوع بیماریها، بروز اپیدمی‌های مختلف، پیدایش مسائل مربوط به محیط زیست و محیط کار، مهاجرت‌ها، مسائل جمعیتی و مسائل مربوط به بهداشت روان روز به روز شفاف‌تر شد و در نهایت به تدریج حیطه «پزشکی پیشگیری» از حیطه پزشکی مبتنی بر درمان استقلال بیشتری یافت. پزشکی پیشگیری در مسیر تکاملی خود با عنوان کلی بهداشت عمومی در حیطه‌های «کنترل بیماریها»، «مهندسی اجتماعی» و نهایتاً «بهداشت برای همه» تکامل یافت.
ستاد انقلاب فرهنگی در جلسه مورخ ۱۳۶۱/۱۱/۲۷ براساس طرح تربیت کارشناس بهداشت عمومی که توسط شاخه بهداشت گروه پزشکی ستاد انقلاب فرهنگی تهیه شده و به تائید آن گروه رسیده بود برنامه آموزشی این دوره را تصویب کرد. سپس در سال ۱۳۶۲ به تصویب مجلس رسید و به دنبال آن پس از ابلاغ به آموزش عالی پذیرش دانشجو انجام گرفت. آخرین بازنگری در سال ۱۳۷۸ انجام شده است.
-
فلسفه (باورها):
ما معتقدیم که برخورداری از «سلامت» حق همه انسانها است. دانش آموختگان این رشته بایستی با بینش «سلامت نگر»، «جامعه نگر»، «آینده نگر» و با استفاده از استراتژی‌ها و تکنولوژی مناسب، جلب مشارکت مردم در امور، همکاریهای بین بخشی و در نظر گرفتن عدالت اجتماعی و اصل برابری انسانها و با در نظر گرفتن اولویتهای ملی و منطقه‌ای، به ارائه خدمات موردنظر بپردازند. ما اعتقاد داریم که خدمات بهداشتی می‌تواند به صورت ادغام یافته ارائه شود، لذا دانش‌آموختگان این رشته بایستی اطلاعات و توانمندیهای لازم را به صورت چند پیشه‌ای کسب نمایند.
-
رسالت:
رسالت رشته بهداشت عمومی آموزش و تربیت نیروهای آشنا، معتقد و عامل به مفاهیم، مبانی و راهکارهای تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت برای جامعه - خانواده و فرد است.
-
چشم‌انداز:
فراگیرندگان ضمن تثبیت جایگاه خود در بخش بهداشت و آموزش بر اساس استانداردهای جهانی امکان جذب در بازار کار و رفع نیاز جامعه را ایجاد نمایند.
-
اهداف:
آموزش و تربیت نیروهایی که:
۱) با آگاهی و عملکرد همسو با نیازهای محیط، جامعه، خانواده و فرد و با ارزیابی و ارزشیابی عوامل خطر و مداخله و تغییر در سطح بهداشت محیط، جامعه، خانواده و فرد آشنا باشد.
۲) از چگونگی اثر گذاری عوامل انسانی، محیطی، اقتصادی و اجتماعی بر چگونگی تأمین، حفظ و ارتقاء سلامتی در سطوح مختلف آشنا باشند.
۳) از چگونگی مداخله از طریق نیازسنجی‌ها، آموزش بهداشت، کنترل اپیدمی‌ها، مراقبت از چگونگی تغذیه و تغییر در شاخصهای سلامتی در سطح سلامت جامعه آگاهی داشته باشد.
-
نقش‌ها:
دانش‌آموختگان رشته بهداشت عمومی در حرفه آینده خود در جامعه نقش‌های زیر را برعهده خواهند داشت:
- نقش آموزشی: آموزش به افراد تحت پوشش
- نقش پژوهشی: کمک به پژوهشهای کاربردی (HSR) در عرصه‌های بهداشتی کشور
- نقش مراقبتی: شرکت در برنامه‌های مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سطح کل جامعه مانند مراقبت از رشد و تکامل کودکان، مراقبت از مادران باردار و... با عنایت به سطوح سه گانه پیشگیری
- نقش اجرایی: کمک به مسئولین در اجرای برنامه های بهداشتی نظیر کنترل اپیدمی ها، شرایط اضطراری و...
شرایط موردنیاز برای راه اندازی رشته:
براساس ضوابط شورای ارزشیابی و گسترش دانشگاههای علوم پزشکی کشور.
-
معرفی رشته بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار
تعریف:
عبارت است از علم و هنر تامین بالاترین سطح سلامت نیروی کار، حفظ و ارتقای سلامتی آنان و حفظ سرمایه از طریق ایجاد محیط کار سالم، انتخاب کارگر مناسب برای هر کار، تطبیق کار با مقتضیات روحی و جسمی کارگران، پیشگیری از حوادث و بیماریهای شغلی و غیر شغلی، آموزش بهداشت فردی و مسائل مربوط به کار،تشخیص زودرس و درمان بیماری ها، و توجه به مسائل و مشکلات کارگران همه مشاغل و افراد وابسته به آنان به گونه ای که هر کارگر قادر باشد با برخورداری از حداکثر سلامتی و رفاه، فردی موثر برای اجتماع باشد.
تعریف فوق علیرغم کامل نبودن اما گویای آن است که بهداشت حرفه‌ای تنها محدود به مسائل درمانی و پزشکی نبوده بلکه مسائل محیطی و اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی و امثال آنها را نیز در بر می‌گیرد.
توانایی‌های لازم :
در رشته بهداشت حرفه‌ای عوامل زیان‌آور مختلفی اعم از شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و روانی وجود دارد. از همین رو دانشجوی این رشته باید در دروس پایه مثل ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی توانمند باشد؛ یعنی برای موفقیت در بهداشت حرفه‌ای باید هم در ریاضی و فیزیک و هم در علوم تجربی پایه‌ای قوی داشت. دانشجوی بهداشت حرفه‌ای باید از نظر جسمی نیز سالم باشد تا بتواند در محیط‌های صنعتی فعالیت کند.
حیطه های رشته:
ـ در بحث عوامل زیان آور فیزیکی مواردی چون صدا، ارتعاش، روشنایی، فشار، پرتوها و شرایط جوی محیط کار (گرما، سرما و رطوبت) مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد که هر کدام به وسیله دستگاه های خاص اندازه گیری شده و بعد از ارزیابی شاخص های مربوطه در صورت نیاز به روش های مختلف مهندسی کنترل می گردد.
ـ در بحث عوامل زیان آور شیمیایی نیز کلیه آلاینده‌های شیمیایی نظیر گازها و بخارات، و گرد و غبارها و به طور کلی سایر آئروسل‌ها مدنظر بوده که آنها نیز با استفاده از دستگاه‌ها و وسایل خاص آزمایشگاهی نمونه‌برداری و آنالیز گردیده و بعد از مقایسه با حدود مجاز پیشنهادی در صورت نیاز به روش های مختلفی مورد کنترل قرار می‌گیرند.
ـ در بحث عوامل زیان‌آور مکانیکی نیز روی ضربات و تروماهای مکانیکی نظیر بیت، بوریست، پینه بستن و سایر صدمات فیزیکی بحث و بررسی صورت می گیرد.
ـ در بحث عوامل زیان‌آور بیولوژیکی، کلیه پاتوژن‌ها و عوامل بیماری‌زای میکروبی نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و ویبرویون ها و بالاخره بیماری های بیولوژیکی ناشی از آنها در مشاغلی چون دباغی ها، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، دامداری ها، کشتارگاه ها، مزارع و غیره مورد بررسی و کنترل قرار می گیرد.
ـ در بحث ایمنی صنعتی، علمی است که با پیشگیری از بروز حوادث در محیط کار به یاری انسان می شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه گام بر می دارد. اصولاً ایمنی صنعتی، رشته گسترده ای است و به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته می شود که با به کارگرفتن آنها می توان نیروی انسانی و سرمایه را در برابر خطرات گوناگون در محیجهای صنعتی به گونه‌ای موثر و کارا نگهداری کرد، و به این وسیله، یک محیط کار بی خطر و سالم برای افزایش کارایی کارکنان به وجود آورد.
ـ در بحث عوامل روانی، به طور کلی کلیه عواملی که موجب بروز استرس‌ها و اختلالات روحی و روانی در محیط کار می‌شوند مورد شناسایی و کنترل قرار می گیرند.
ـ بنا به اهمیت تأثیر عوامل روانی در میزان کارآیی و بهره وری افراد، اشاره می گردد که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و صنعتی، روانشناسی کار از اهمیت خاصی در جهت افزایش مهارت ها، سطح کارآیی افراد و در نتیجه بهره وری، برخوردار است و فارغ التحصیلان آن پس از جذب در محیط های کار در غالب تیم بهداشت حرفه ای نقش مهمی را در افزایش بهره وری ایفا می کنند. روانشناسان صنعتی علاوه بر تجزیه و تحلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی کارگران و همچنین با ایجاد محیط کاری سالم و با نشاط، سعی می کنند تا از طریق ارایه و انجام تست های گوناگون، امکان جذب و استخدام نیروی کار مناسب را فراهم نمایند. به بیانی دیگر این افراد سعی در کشف انگیزه ها، استعدادها و ویژگی های لازم هر شغل نموده و افراد را جهت استخدام متناسب با مقتضیات شغلی هر حرفه راهنمایی می کنند.
ـ در بحث عوامل زیان‌آور ارگونومیکی نیز بطور خلاصه اشاره می‌شود هدف اصلی کاهش صدمات و ناراحتی‌های آناتومیک (اسکلتی – عضلانی) در مشاغل مختلف از قبیل رانندگی، خلبانی، اپراتوری، جابجایی حمل بار، پست های کار نشسته یا ایستاده مداوم و غیره می باشد. به لحاظ اهمیت مسایل ارگونومیکی محیط کار اشاره می گردد که دانش ارگونومیکی نیز مانند روانشناسی کار بصورت یک رشته مستقل در غالب تیم بهداشت حرفه ای نقش بسیار مهمی را در افزایش راندمان و بهره وری افراد ایفا می نماید.
موقعیت شغلی در ایران :
وزارتخانه‌های کار، صنایع و معادن، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از مراکز اصلی جذب فارغ‌التحصیلان این رشته هستند. همچنین سازمان‌ها، شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگی مثل شرکت نفت، ذوب‌آهن، هواپیمایی کشوری، ایران خودرو و پلی‌اکریل دارای واحد بهداشت حرفه‌ای بسیار قوی هستند که در هریک از این واحدها چند کارشناس ارشد، کارشناس و کاردان بهداشت حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. تا جایی که در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد از دانشجویان کارشناسی بهداشت حرفه‌ای نیز به طور پاره‌وقت در کارخانجات و سازمان‌های مختلف به عنوان مشاوره بهداشتی فعالیت می‌نمایند.
طول دوره و تعداد واحدها:
طول دوره کارشناسی پیوسته: ۴ سال
تعداد کل واحد: ۱۳۶ واحد
تعداد دروس عمومی: ۲۸ واحد
تعداد کارآموزی در عرصه: ۱۶ واحد
تعداد دروس اختصاصی: ۵۳ واحد
تعداد دروس پایه و اصلی: ۳۹ واحد
