دانشکده بهداشت

هنوز ماه محرم نیامده، دل‌های مشتاقان سیدالشهدا هوایی می‌شود

و کوچه‌ها و خیابان‌ها رنگ و بوی دیگری می‌گیرد.

نصب کتیبه‌های عزا و پارچه‌های مشکی در مساجد و حسینیه‌ها و سایر مراکز

نشان از آن دارد که شهر، آرام‌آرام به استقبال ماه ماتم می‌رود.

ارادت و عشق به اباعبدالله، همه را یک‌رنگ می‌کند.

سیاه‌پوش کردن خانه‌ها و اماکن یکی از مصادیق عزاداری است که کلاً مورد تأیید می‌باشد. گر چه در این رابطه به صورتی خاص روایتی ذکر نشده است، اما کلیت عزاداری مورد تأیید است و روایت و سیرۀ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نشان از اهمیت آن دارد.

۱- امام حسن (علیه‌السلام) در سوگ پدر، در حالی که جامۀ سیاه بر تن داشت، براى مردم خطبه خواند.
ابن ابى‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه، سیاه‌‌پوشى امام حسن (علیه‌السلام) را به نقل از ابوالحسن على بن محمّد مدائنى، تاریخ‌نگار مشهور قرن ۲ و ۳ هجرى، (که در مدائن و بغداد مى‌زیسته و عصر امام صادق تا امام هادى (علیهماالسلام) را درک کرده) آورده است: امام به سوى مردم بیرون آمد، در حالى که جامه‌هاى سیاه پوشیده بود.(۱)

۲- پس از پایان خطبۀ تاریخى و افشاگرانه امام سجاد (علیه‌السلام) در مسجد دمشق، منهال برخاست و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! چگونه صبح کردى؟ امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) فرمود:
کیف حال من اصبح وقد قتل ابوه و قلّ ناصره وینظر الى حرم من حوله اسارى فقد فقدوا الستر والغطاء وقد اعدموا الکافل والحمى، فما ترانى الاّ اسیراً ذلیلا قدعدمت الناصر والکفیل قد کسیت انا واهل بیتى ثیاب الأسى وقد حرمت علینا جدید العرى.
چگونه است حال کسى که پدرش به قتل رسیده و یارانش اندک‌‌اند و اهل و عیالش اسیر و بى‌پوشش و حجاب و بى‌سرپرست و حامى هستند. پس مرا جز (به هیئت) اسیرى خوار (و گرفتار در چنگ دشمن) که یار و سرپرست خویش را از دست داده نمى‌بینى. همانا من و اهل‌بیتم لباس عزا پوشیده‌‌ایم و (پوشیدن) لباس نو بر ما روا نیست ...(۲)

امام باقر (علیه‌السلام) در زمینۀ برپایى عزا در خانه‌ها برای امام حسین (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«باید بر حسین (علیه‌السلام) ندبه و عزادارى و گریه کنید و بر اهل خانۀ خود دستور دهید که بر او بگریند. با اظهار گریه و ناله بر حسین (علیه‌السلام) مراسم عزادارى برپا کنید و یکدیگر را با گریه و تعزیت در سوگ حسین (علیه‌السلام) ملاقات کنید».(۳)

رنگ سیاه گذشته از این که داراى خواص و آثارى همانند خاصیت حجاب کامل و هیبت و صلابت است، متناسب ایام عزادارى در ابراز غم و اندوه است؛‌ زیرا شخص عزادار در مصیبت از دست دادن عزیزش داغدار و اندوه‌ناک است و هیچ خوشى و شادمانى نمى‌‌‌تواند جاى آن را بگیرد.
به همین جهت مى‌‌بینیم که در نقاط مختلف عالم، مصیبت‌دیدگان از همین رنگ استفاده مى‌‌کنند و حتى دوستان نزدیک نیز براى ابراز همدردى با صاحب مصیبت، سیاه مى‌‌پوشند و هر چه زمان مى‌‌گذرد، این رسم منطقى پر رونق‌‌تر مى‌‌گردد و علت اصلى‌‌اش این است که رنگ سیاه ذاتاً‌ حزن‌آور است.

« امام صادق (علیه‌السلام) به زنانى که شوهر از دست داده‌‌اند، دستور مى‌‌دهد که لباس سیاه بپوشند و از پوشیدن لباس‌‌هاى رنگى خوددارى کنند.
وعنْ أبی عبْد اللّه علیه‌السلام أنّه قال ولا تلْبس الْحادّ ثیاباً مصبّغةً ولا تکْتحل ولا تطیّب ولا تتزیّن حتّى تنْقضی عدّتها ولا بأْس أنْ تلْبس ثوْباً مصْبوغاً بسوادٍ».
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: زن شوهرمرده جامۀ رنگى نپوشد و تا سپرى‌شدن ایام عده، از پوشیدن لباس‌هاى رنگین، سرمه‌زدن، بوى خوش به کار بردن و زینت‌کردن بپرهیزد؛ اما پوشیدن لباس به رنگ سیاه اشکال ندارد.(۴)
در مورد سر زدن حضرت زهرا (سلام الله علیها) به این مجالس هم روایتی به این مضمون یافت نشده است.


پی‌نوشت‌ها:
1. إبن أبی‌الحدید المدائنی المعتزلی، ابوحامد عز الدین بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفای655 هـ)، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، ج 16 ، ص 22 ناشر: دار الکتب العلمیة،‌ بیروت، لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م.
2. الحائری،‌ جعفر عباس،‌ (معاصر) بلاغة الإمام علی بن الحسین(ع)، ص 93 ناشر: دار الحدیث للطباعة والنشر،‌ ایران: قم المقدسة،‌ الطبعة الأولى 1425 - 1383ش.
3. جواد محدثى ، فرهنگ عاشورا، ص 312، به نقل از کامل الزیارات ، ص 175.
4. النوری، المیرزا حسین (متوفای 1320) مستدرک الوسائل ، ج 15،، ص 361 تحقیق : مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ناشر : مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث - بیروت – لبنان ،‌الطبعة الثانیة: 1408 – 1988.